Bạn khó giao tiếp bằng mắt khi trò chuyện?
Đây không chỉ là vấn đề của riêng bạn. Nghiên cứu công bố trên tạp chí Cognition gợi ý có một lý do khoa học chính đáng lý giải việc tại sao một số người gặp khó khăn trong việc nhìn thẳng vào mắt người khác trong khi trò chuyện với họ.
- Tại sao hôn nhau người ta thường nghiêng phải?
- Bóng đá thúc đẩy xương tăng trưởng ở nam thanh thiếu niên
- Ăn cà chua mỗi ngày giúp ngăn ngừa ung thư da
Hóa ra không phải chỉ do chúng ta lúng túng, não bộ con người thực sự không thể xử lý cùng lúc hai nhiệm vụ suy nghĩ tìm ra từ chính xác để nói và tập trung vào khuôn mặt của đối phương cùng một lúc.
Hiệu ứng này càng trở nên rõ ràng hơn khi người ta cố sử dụng những từ ngữ không thông dụng, có thể do phải sử dụng năng lực trí tuệ tương đương với việc duy trì giao tiếp bằng mắt.

Các nhà nghiên cứu từ Đại học Kyoto, Nhật Bản đã tiến hành một thí nghiệm về vấn đề này bằng cách cho 26 tình nguyện viên chơi các trò chơi kết hợp cùng lúc với việc phải nhìn vào những gương mặt do máy tính tạo ra.
Khi đồng thời phải cố gắng duy trì giao tiếp bằng mắt, những người tham gia cảm thấy khó khăn hơn trong việc kết nối các từ ngữ.
"Mặc dù việc tiếp xúc bằng mắt và xử lý ngôn ngữ có vẻ độc lập, mọi người thường có xu hướng lảng tránh ánh mắt người đối diện trong khi trò chuyện,” các nhà nghiên cứu cho biết.
"Điều này cho thấy có sự tương tác lẫn nhau giữa các quá trình này."
Thí nghiệm được tiến hành yêu cầu các tình nguyện viên nhìn vào những gương mặt có tiếp xúc bằng mắt với mình và những gương mặt đang nhìn về hướng khác. Họ cũng được yêu cầu suy nghĩ về cách kết nối các từ đơn giản và đồng thời là một số từ khác phức tạp hơn.
Ví dụ, tìm ra một động từ có thể dùng với “con dao” thì khá dễ, vì thường bạn không cầm dao để thực hiện nhiều hơn hai hành động “cắt” hoặc “chặt”. Nhưng tiếp theo đây phải kết hợp một động từ với “thư mục” sẽ khó hơn, vì bạn có thể “đóng”, “mở”, hoặc “điền vào”.
Các tình nguyện viên mất nhiều thời gian hơn trong việc liên kết từ ngữ khi họ phải thực hiện giao tiếp bằng mắt, nhưng chỉ khi đó là những từ khó. Các nhà nghiên cứu nghi ngờ rằng đó là sự do dự cho thấy não đang phải gánh vác quá nhiều thông tin cùng một lúc.
Cho nên dù việc giao tiếp bằng mắt cùng lúc trong khi duy trì cuộc trò chuyện với người khác có thể khả thi, đây là bằng chứng cho thấy hai hành động này sử dụng cùng một chức năng nhận thức, và đôi khi chức năng này sẽ hơi thiếu thốn một chút khi phải xử lý cả hai.
Dù số lượng người tham gia nghiên cứu vẫn còn khá nhỏ, nhưng đó là một giả thuyết thú vị. Và đây cũng không phải là nghiên cứu duy nhất cho thấy não bộ sẽ hơi bị mất tập trung bởi giao tiếp bằng mắt.
Năm ngoái, nhà tâm lý học người Ý Giovanni Caputo đã chứng minh rằng việc nhìn chằm chằm vào đôi mắt của người khác chỉ trong 10 phút có thể gây ra biến đổi ý thức. Những người tham gia nhìn thấy ảo giác với hình thù của quái vật, người quen, và cả khuôn mặt của chính họ.
Dường như có một quá trình gọi là sự thích ứng thần kinh là nguyên nhân của hiện tượng này, bộ não của chúng ta sẽ thay đổi phản ứng dần dần đối với một kích thích không thay đổi - vì vậy khi bạn đặt bàn tay lên bàn, bạn sẽ cảm giác được nó ngay lập tức, nhưng cảm giác đó sẽ giảm đi khi bạn giữ nguyên tay mình tại một vị trí.
Các tình nguyện viên khi phải duy trì giao tiếp bằng mắt trong lúc liên kết các từ cũng có thể trải qua sự thích ứng thần kinh, nhưng hiện tại các nhà nghiên cứu trường Đại học Kyoto đang hướng tới những nghiên cứu trong tương lai về mối liên hệ giữa giao tiếp bằng lời nói và ngôn ngữ không lời.
Và trong lúc này, nếu có ai đó cứ nhìn đi nơi khác khi họ đang nói chuyện với bạn, khoan hãy đánh giá họ là người thô lỗ - có lẽ chỉ vì hệ thống nhận thức của họ đang bị quá tải đấy thôi.
Phúc Thịnh, ĐH Y dược TP.HCM, Online Research Club (dịch theo sciencealert.com)
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để được bình luận!
Bình luận 2
DinhNguyen
Thế thì người giao tiếp hay nhìn thẳng thì hệ thống nhận thức có phải tốt hơn ko?
Huỳnh Hữu
Do chưa tự tin lắm vào gương mặt của mình hay sao á